|
|
U bevindt zich hier: Home > Artikelindex > Aardewerk-steengoed > Aardewerk-steengoed-H-I-J-K
Habaner faience
Benaming voor een zeker soort tinverglaasd boerenaardewerk, vanaf het eind van de 16de eeuw gemaakt in Moravië en de grensgebieden van Hongarije door de Habaner, een aantal Duitssprekende Anabaptistengemeenten die naar deze streken waren uitgeweken.
.
| 
Hafnerkeramik
(Du.) Samenvattende benaming voor pottenbakkersproducten uit kleiaarde met bontgekleurd loodglazuur, vnl. uit de renaissance. Hoofdzakelijk werd eenvoudig gebruiksaardewerk gemaakt en tegels voor kachels, met reliëfdecoratie onder groen glazuur. Belangrijke centra waren Salzburg en vooral Neurenberg.
. |
Hagenau
(Elzas) Faiencefabriek, in 1724 gesticht door de familie Hannong. Vanaf 1737 staat het bedrijf onder leiding van Paul Anton Hannong, vanaf 1750 van A.F. von Löwenfinck. De fabriek heeft bestaan tot 1781.
. |
Hamburg-keramiek
Een van de oudste Du. Faiencefabrieken, in het midden van de 17de eeuw, die minstens vijftig jaar in bedrijf was. Door de ongewone vorm en de aard van decoratie, én door veelvuldige verwijzingen naar ‘Spaanse’ kannen en kruiken in oude inventarissen, heeft men betrekkingen met Portugal afgeleid. In de 18de eeuw, vanaf 1728 of vroeger, werden bijzonder fijn gedecoreerde tegels in de Hollandse trant gemaakt.
. |
Hanau
(bij Frankfurt a.d. Main) Bezat een van de eerste en meest productieve Du. faiencefabrieken, gesticht door twee Hollanders: Daniel Behaghel en Jac. v.d. Walle. Deze was in bedrijf tussen 1661 en 1806. De vroegste producten, blauwwit gedecoreerd, leken veel op Delfts aardewerk en worden vaak hiervoor aangezien. Verder komen veel Chinese vormen voor, waaierachtig geribde schotels, en typische kannen met nauwe halzen, zgn. Enghalskrüge.
. |
Hannong-faience
Door de leden van de familie Hannong van 1724 tot ca. 1780 in Straatsburg en Hagenau gemaakte faience. Kenmerkend zijn de kleurrijke en schilderachtig gecomponeerde bloemenmotieven, en de elegante vorm en zuiverheid van de tinglazuren.
. |
Hannoversch-Münden
Zie Münden.
.
Harvest jugs
(Eng.) Aardewerkkruiken, versierd in sgraffiato met verschillende motieven zoals schepen, heraldische dieren, herten, bloemen en vogels. Dikwijls gekleurd met koperoxide in een gevlekt of dooraderd groen.
. |
Hazenvelglazuur
Donkerbruin glazuur met lichtere vlekken en strepen, waardoor het op het vel van een haas lijkt. Wordt aangetroffen op Chinese theekommen van steengoed.
. |
Heggenrankdecor
Decoratie die veel voorkomt op 15de eeuws Hispano-Moresk aardewerk uit Valencia.
. |
Herculaneum-pottery
Naam, in 1796 gegeven, in navolging van Wedgwoods ‘Etruria’-fabriek, aan de fabriek in Liverpool. Er werd zwaar en grof creamware gemaakt voor de buitenlandse markt.
. |
Hirschvogel-kruik
(v. Du. Hirschvogelkrug) Veelkleurige, met reliëfdecor versierde kruiken, met wijde hals en gevlochten handvat. Ontleend aan Augustin Hirschvogel die in Neurenberg weliswaar een pottenbakkerij dreef, maar met de vervaardiging van deze kruiken niets van doen had.
. |
Hispano-moreske
Naam, gegeven aan oude keramiek, die in Spanje zowel door de christenen als door de Moren werd gemaakt. Meer in het bijzonder heeft deze benaming betrekking op producten met een lustredecor. In de 9de eeuw uitgevonden en geleidelijk over heel het islamitische rijk verspreid, wordt de techniek van de metaalglans sinds de 12de eeuw door de Arabische schrijvers in Spanje vermeld. In de 13de, maar vooral in de 14de en bij de aanvang van de 15de eeuw, zijn Malaga en Granada de voornaamste productiecentra. Uit dit tijdvak dateren sommige uiterst verfijnde stukken, zoals de Alhambra-vaas. Op hun beurt maakten Valencia, Manises en Paterna sinds de 14de, maar vooral in de 15de en 16de eeuw ontelbare schotels en andere voorwerpen met een goudlustre decor, dat vaak met blauw was gehoogd. Pas sinds de 16de eeuw maken de decors in Moorse of gotische stijl plaats voor renaissancemotieven, terwijl de koperrode glans geleidelijk de goudglans verdringt. Het gebruik van lustre blijft in Spanje in de 17de en 18de eeuw toepasselijk.
. |
Höchst
(bij Mainz) Werd vooral door porseleinfabricage beroemd, maar in de eerste jaren na de stichting in 1746 door A. F. von Löwenfinck werd uitsluitend faience gemaakt zoals; borden, schotels, kruiken, peervormige vazen e.d., gedecoreerd met bloemen en landschappen met rococo-omlijsting.
. |
Hoei
Belangrijke 19de eeuwse plateelbakkerij.
. |
Hoogsel
Al in de 18de eeuw werden metaalkleuren gebruikt als hoogsel voor de lichtpartijen in allerlei decoraties.
. |
Hoseki zogan
Zie Zogan.
.
Hubertusburg
(Saksen) Faiencefabriek, in 1770 gesticht door J.S. Tännich, onder beschermheerschap van graaf Heinrich von Lindenau. De fabriek die tot 1848 heeft bestaan, had een bescheiden productie, waarvan een van de redenen misschien de concurrentie van het nabijgelegen Meissen (zie bij porselein) is geweest.
. |
Humpen
(Du) Betrekkelijk groot, cilindrisch of buikig drinkvat van aardewerk, steengoed of tin, dikwijls voorzien van oor en deksel. Stamt uit de 16de eeuw.
. |
Ido-theekommen
Koreaanse keramiek die in de 16de eeuw door de Japanners in Japan werd ingevoerd. De ldo-kommen zijn feitelijk rijstkommen die door een van de boeddhistische theemeesters, ldo genaamd, in zijn tempel bewaard werden. Grove scherf met onregelmatig gecraqueleerd glazuur, karakteristiek voor de Koreaanse voorliefde voor grove, stoere vormen.
. |
Impasto
(It., dikke laag verf) Onderglazuurblauwe (zie bij porselein) beschildering, waarbij de verf dik werd opgebracht op een lichtere ondergrond. Komt o.a. voor op Toscaans majolica uit de 15de eeuw, in het bijzonder bij het eikenbladkeramiek.
. |
Inuyama-keramiek
Jap. keramiek uit de late Edo-periode (1615-1868), gemaakt in het kasteel lnuyama, in de provincie Owari.
. |
Istoriato
(It., v. istoria = geschiedenis) Decoratie van majolicaschotels met voorstellingen uit de bijbelse of antieke geschiedenis of uit de mythologie, waarbij de scène het hele bord bedekt. Stamt uit Faenza, begin 16de eeuw; overgenomen door andere Italiaanse majolicacentra.
. |
Iwaibe
Zie Sueyaki.
.
lznik
(vroeger Nicaea, Klein-Azië) Vooral in de 16de en 17de eeuw belangrijk keramisch centrum, waarvan de oudste voortbrengselen uit de periode 1490-1525 dateren. De tweede fase (ca. 1525-1555) staat bekend onder de benaming Damascus-stijl en vertoont een toenemende rijkdom aan decoratieve motieven. De hierop volgende periode (1555-1700) is die van de Rhodische stijl.
. |
Jackfieid
Plaats in Shropshire, Engeland. Ook algemene benaming voor loodverglaasd rood aardewerk, dat soms shining black wordt genoemd.
. |
Jagdkrug
Zie Kreussen.
.
Jakobakannetje
Slank schenkkannetje van lichtgrijs, ongeglazuurd steengoed, in eerste helft 15de eeuw veel in Siegburg gemaakt. Kenmerkend zijn een gegolfde, door vingerindrukken gevormde voetrand en draairingen, die buik en hals sieren. De naam ontstond omdat volgens (onjuiste) overlevering Jakoba van Beieren (1401-1436) dergelijke kannetjes tijdens haar gevangenschap op slot Teylingen zou hebben gemaakt.
. |
Japan patterns
(Eng.) In de laatste helft van de 18de eeuw in de Engelse keramiek dikwijls verwerkt. Japan patterns bestonden uit door oosterse stijlen geïnspireerde motieven, waaronder vooral die van het Japanse Imari (zie bij porselein), met florale decoratie in donkerblauw, rood en goud, een grote plaats innamen.
. |
Jasper-ware
(Eng.) Een van de belangrijkste en meest karakteristieke producten van Wedgwood, na 1775 in gebruik. Het is een ongeglazuurd steengoed dat veel gelijkenis vertoont met het Franse biscuit, gebaseerd op een mengsel van veldspaat, pijpaarde, kwarts en barium. Het veelal lichtblauwe, door en door gekleurd solid jasper werd tussen 1777 en 1780 vervangen door jasper dip, waarvan slechts de bovenlaag was gekleurd. De zacht gekleurde, als satijn aanvoelende blauwe, lila, groene, gele, roze en zwarte jaspers werden behalve voor gebruiksgoed ook voor sierwerk gebruikt. Veel ervan werd en camaïeu uitgevoerd, waarbij wit jasper-pâte eerst in de vorm werd gedrukt en daarna overgebracht op een gekleurde achtergrond.
. |
Jever
(Oldenburg) Bezat een in 1760 door de arcanist (zie bij porselein) Joh. Friedr. Sam. Tännich gestichte faiencefabriek, die tot 1776 in bedrijf was.
. |
Kalebasfles, kalebasvaas of knobbelfles
Typisch Chinese keramiekvorm, al in de Sung- en Yüan-periode bekend, maar die vooral tijdens de Ming- en de Ch’ing-dynastie veel voorkomt. De fles of vaas heeft de vorm van een kalebas met bolvormige romp, een sterke insnoering daarboven en een bolvormige hals. In Delft veel gekopieerd.
. |
Kanton-steengoed
Grof en fijn steengoed, vaak versierd met flambé-glazuur, gemaakt in Shihwan in de prov. Kwang-toeng in China, vanaf de Ming-dynastie.
. |
Karatsu
Jap. pottenbakkerij in het noorden van het eiland Kyushu. Hoewel in Europese ogen niet het mooiste soort Japanse keramiek, is Karatsu in Japan altijd zó populair geweest dat het de verzamelnaam werd voor al het keramiek dat op Kyushu werd gemaakt. Bovendien beantwoordde het aan de hoogste eisen die door kenners aan de theeceremonie werden gesteld. Het oudst bekende Karatsu dateert van de 12de eeuw, het heeft een wittige scherf en een dunne, matte glazuur. Van 1324 tot 1469 wordt Ko Karatsu (oud Karatsu) gemaakt met een witte of roodachtige scherf en een grijsachtig glazuur. In diezelfde periode produceerden de ovens een soort dat Oku Karatsu werd genoemd en dat duidelijk Koreaanse invloeden verraadt. Tussen 1467 en 1573 wordt Seto Karatsu gemaakt met een witte of grijze scherf en een dikke gelig-witte glazuur met diepe, onregelmatige craquelure. Vorm en versiering tonen de invloed van China en van Korea (in de ovens werkten veel Koreaanse pottenbakkers). Het Chosen (Korea) Karatsu dat tussen 1573 en 1644 werd gemaakt, is met uit Korea ingevoerde ingrediënten samengesteld. Het heeft een schitterend, ondoorschijnend, licht- tot zwartblauw glazuur. Vanaf het einde van de 16de eeuw, toen de techniek van porselein maken in Japan bekend werd, hebben de Karatsu-ovens porselein voortgebracht. Van de enkele fraaie voorbeelden met blauwe onderglazuurdecoratie (zie bij porselein) die bewaard zijn gebleven is echter niet zeker of deze in Japan dan wel in China of Korea zijn ontstaan. Van de e-Karatsu-produkten uit de vroege Edo- periode (1616-1868) die van een zware, porseleinachtige klei zijn, weet men daarentegen zeker dat het voortbrengselen van Japanse bodem zijn. De scherf is roodbruin en het gehele effect is vrij somber; de decoratie is zeer stijlvol, ofschoon uiterst schetsmatig. Van de veel voorkomende decoratietechnieken dienen het hakeme (penseelstreek) en het in ka (gestempelde bloemen) te worden genoemd; beide technieken vinden hun oorsprong in Korea. Nog in de 19de eeuw werd Karatsu gemaakt, het is dan echter een massaproduct van slechte kwaliteit geworden.
. |
Kastrup
Zie Kopenhaagse faience.
.
Kellinghusen
(Holstein, Du.) Plaats waar tussen 1750 en 1850 verscheidene faiencefabrieken werden gevestigd, nadat ontdekt was dat de plaatselijke klei zich daar goed toe leende. Overwegend boerenaardewerk.
. |
Kelsterbach
(Hessen) Plaats waar in 1758 een faiencefabriek werd gesticht, waar o.a. serviesgoed werd gemaakt met blauw decor in navolging van blauwwit.
. |
Keulen
Centrum van de Rijnlandse Steinzeugproductie in de 16de eeuw; er zijn drie fabrieken te lokaliseren: de belangrijkste in de Maximinenstrasse, met een grote productie van bijzonder fraaie, peervormige baardmankruiken, en twee kleine in de Kommödienstrasse en in de Eigelstein.
. |
Kiel
(Holstein, Du.) In 1763 begon Tännich in Kiel met het maken van faience. De fabriek was tot 1766 eigendom van de hertog van Holstein, en na die tijd van een zelfstandige ondernemer. Het tinverglaasde aardewerk was van zeer goede kwaliteit, beschilderd in krachtige emailkleuren met bloemen, landschappen of figuren. Kleuren: vnl. groen, paars en geel; onderglazuurblauw (zie bij porselein) werd zelden gebruikt. Producten: o.a. bisschopskommen, wandfonteinen, schotels met gelobde of ajour-bewerkte randen en potpourrivazen.
. |
Kirman-aardewerk
De ten oosten van Isfahan liggende Iraanse stad Kirman produceerde in de Safawidische tijd aardewerk in vele vormen, met veelzijdige decoratie en met toepassing van diverse technieken. De Straatvaarders van de Oostindische Compagnie importeerden veel van dit aardewerk in Europa.
. |
Kiyomitzu
Jap. ovens in de buurt van Kyoto die vanaf de 18de eeuw zeer fraai keramiek leverden.
. |
Klapmutskom
Kom van Chinees porselein of nabootsing hiervan in Delfts faience, gekenmerkt door een iets naar buiten uitstekende rand, 17de – begin 18de eeuw.
. |
Knobbelfles
Zie Kalebasfles.
.
Kogelpot
Vroegmiddeleeuwse, bolvormige pot van gesmoord aardewerk. Stamt uit de 10de eeuw.
. |
Königsberg
Stad in Oost-Pruisen waar van 1772 tot 1811 faience werd gemaakt. De producten werden in blauw gedecoreerd, voornamelijk met bloemen; de randen waren ajour bewerkt met contouren in glanzend blauw en gemerkt met het monogram van Ehrenreich, in de pâte gedrukt; de datum werd erop geschilderd. Loodverglaasd aardewerk werd gemerkt met een in de pâte gedrukte K.
. |
Kopenhaagse faience
De twee bekendste fabrieken zijn de in 1722 gestichte fabriek van Störe Kongensgade, die het monopolie op de fabricatie van blauw geschilderd aardewerk had, en die van Blaataarn (‘blauwe toren’) die in 1738 onder patronage van koning Christiaan IV met de productie van vnl. kacheltegels begon. Störe Kongensgade werd in 1769 gesloten. Blaataarn werd in 1754 naar Kastrup overgeplaatst waar overwegend serviesgoed en beeldengroepen werden gemaakt. Later in de 18de eeuw ging Kastrup over op de productie van crèmekleurig aardewerk.
. |
Koreaanse keramiek
In Silla (koninkrijk in Zuidwest-Korea) werd tussen de 3de en de 7de eeuw een grijs en zwart aardewerk gemaakt, dat een eigen, typisch Koreaans karakter vertoont. Tegen het einde van de Silla periode (ca. 900) waren de technieken verbeterd en werd verglazing toegepast. In het begin van de Koryo-periode (918-1392) werden de juiste oxidatietemperaturen gevonden, waarmee de bloeitijd van het Koreaanse celadon (zie bij porselein) begon. Van groot belang is natuurlijk ook het feit dat de Koreaanse bodem voortreffelijke kleisoorten heeft. Tijdens de Japanse invasie van 1592 tot 1598 werden vrijwel alle Koreaanse pottenbakkers naar Japan weggevoerd, waardoor de keramiekkunst in dit land een hoge vlucht nam. In Korea is deze kunst sindsdien in verval geraakt; pas in de laatste tijd is een bescheiden opleving te constateren.
. |
Kortrijk
Belangrijke faiencefabriek in de 18de eeuw.
. |
Kreussen
(bij Bayreuth) Vanaf het midden van de 17de eeuw een belangrijk centrum van steengoed, o.a. gemaakt in Hafnerkeramik-ateliers. Het steengoed heeft een bruingrijze scherf met donkerbruin, soms groenachtig glazuur. Karakteristiek zijn gedrongen, cilindrische kruiken met tinnen deksels en reliëfdecoratie, al dan niet beschilderd met emailkleuren in rood, geelwit, groen, blauw en soms goud. Sinds midden 17de eeuw werden kruiken gedecoreerd met een doorlopend fries van geappliqueerde figuratieve reliëfs. Onderscheid wordt gemaakt naar de onderwerpen: Apostel-, Jagd-, Kurfürsten-, Planeten- en Wappenkrüge. Faience werd hier vanaf het begin tot het midden van de 17de eeuw gemaakt.
. |
Kubachi-aardewerk
Islamitiseh aardewerk in polychrome kleuren beschilderd en overtrokken met een doorzichtig glazuur dat een sterke neiging tot barsten vertoont. Decoratie: o.a. mens- en dierfiguren, bloemmotieven of rolwerk, geschilderd in bruin, geel, groen, dofrood, wit en zwart.
. |
Künersberg
(Beieren) Faiencefabriek, in 1745 gesticht door de Weense bankier Jacob Küner, die zijn naam zowel aan de fabriek als aan de stad gaf. Producten: peervormige vazen, gelobde schotels, cilindrische kruiken, beeldjes, plaquettes en Enghalskrüge.
. |
Kurfürstenkrüge und -Humpen
(Du.) Kruiken van steengoed die in de 16de en 17de eeuw in het Rijnland, o.a. in Raeren, het Westerwald en in Kreussen werden gemaakt. Om de wand is een fries aangebracht met afbeeldingen van de keizer en de zeven keurvorsten in medaillons of onder arcaden.
. |
Kwaart
Verbastering van het woord coperta (de naam voor het in Faenza uitgevonden dekglazuur). De kwaart werd voorzichtig over de beschildering gesprenkeld, omdat deze nog niet was vastgebakken. Dit in tegenstelling tot tinglazuur, dat door dompeling werd opgebracht.
. |
Kütahya-aardewerk
Het Turkse dorp Kütahya in Noordw.-Klein-Azië was vooral in de 18de eeuw een centrum van Armeense aardewerkkunst. In dit dorp werden gebruiksvoorwerpen en tegels gemaakt, in concurrentie met lznik. Aan de typisch islamitische ornamentiek zijn christelijke voorstellingen en Armeense inscripties toegevoegd.
. |
Kyoto-keramiek.
Het oudste Kyoto-keramiek (aardewerk) ontstond tijdens de Chinese heerschappij onder de T’ang-dynastie (607-907). Het toont dan ook duidelijk - voor zover bewaard gebleven - de Chinese invloed. Wat men tegenwoordig Kyoto-keramiek noemt, stamt van ca. 1500, toen Chou, zoon van een beroemd Koreaans pottenbakker, naar Japan was uitgenodigd om in Juraki tei de vervaardiging van voorwerpen voor de cha no yu (theeceremonie) te onderwijzen. Dit is de oorsprong van de beroemd geworden Raku-keramiek. Tegen het eind van de 16de eeuw werd in opdracht van de theemeester Sen nu Rikyo een meer verfijnd, zacht aardewerk ontwikkeld dat naar hem Rikyu werd genoemd. Omstreeks deze tijd werden rond Kyoto veel ovens gebouwd, zoals Atawa, Otowa, Seikanju, Komatsudani, Kiyomizu, om de bekendste te noemen. Hier van hebben Atawa en Kiyomizu de grootste invloed gehad. In de 17de eeuw beleefde Japan een tijdperk van rust en welvaart met een grotere verfijning van de zeden en kunsten. Naast de steeds populairder wordende theeceremonie werd het bloemschikken de grote mode, waarvan de neerslag in de keramische kunst duidelijk zichtbaar is. Uit deze tijd kent men in Kyoto grote pottenbakkers, van wie Ninsei de onbestreden meester is geweest. Als tweede komt Ogata Shinso, beter bekend als Kenzan (1661-1742), verder Okuda (1753-1811) die de eerste porseleinoven in Kyoto stichtte, en zijn leerlingen Mokubei en Dohachi. De laatste was de stichter van een geslacht pottenbakkers van die naam.
. |
Kyo-Yaki of Kyoto-Yaki
Yaki is het Japanse woord voor keramiek: Kyo- of Kyoto-Yaki betekent dus Kyoto-keramiek.
. |
Aardewerk-steengoed alfabetisch gedeelte
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
.