Antiek goud & zilver: D-E-F-G-H-I-J
Antiek-Encyclopedie.nl: Het informatiepunt voor de antiekliefhebber.



Decanaatsletter

Vanaf 1503 werd als decanaatsteken (keurmeesterteken) een letter uit het alfabet gekozen, te beginnen met de A. Na de Z. begon men opnieuw, maar dan met een ander lettertype. Het gebruik om elk jaar een nieuwe keurmeester aan te wijzen maakte dat de decanaatsletter praktisch dezelfde betekenis kreeg als een jaarletter.
.Bronvermelding    |    Top


Deckelpokal

(Du.) Bokaal met deksel.
. Top

 

Dobbelbeker

Beker met een teerling of dobbelsteen in de opengewerkte voet. Na de beker te hebben geschud moest de drinker evenveel bekers leeg drinken als de ogen van de dobbelsteen aanwezen.
.Bronvermelding    |    Top



Doopbeker

Kleine, zilveren, vaak met drijf- of graveerwerk versierde beker met deksel, of kleine zilveren pul, in de 19de eeuw als doopgeschenk in zwang. Het doopbekermodel was vaak een kopie naar oudere stijlen. In de beker of pul werden de initialen en geboortedatum van het kind gegraveerd.




antiek Goud & zilver | Doopbeker

.Bronvermelding    |    Top


Doppelbecher

Zie Dubbelbeker.
. Top


Doppelscheuer

(Du.) Laatmiddeleeuwse bokaal waarbij het deksel als een tweede drinkbeker, met eigen voet, is uitgevoerd. Vaak is daarbij de bovenste beker even groot en van dezelfde vorm als de onderste.
.Bronvermelding    |    Top


Doré au feu

Vuurverguld zilveren of koperen voorwerpen. Door dompeling werd goudamalgaan op het werkstuk aangebracht, dat vervolgens in het vuur werd verhit. Het kwik verdampte en een goudlaagje bleef achter.
.Bronvermelding    |    Top


Dorure

(Fr.) Zie verguldsel.
. Top



Drageoir

(Fr. dragées = suikergoed) Coupe of schaal voor het bewaren van suikergoed. Oorspronkelijk in vrij grote afmetingen, dienden de drageoirs als versiering op tafel of dressoir. Het waren toen brede schalen op een voet, met gewelfd deksel. In de 16de eeuw werden de drageoirs kleine, kostbare voorwerpen van edelmetaal en ook van bergkristal, gemonteerd met geëmailleerd goud of verguld zilver. Van de 14de – 16de eeuw komen zij ook in doosvorm voor; deze werden dan aan de ceintuur gedragen. In de tweede helft van de 18de eeuw werd het woord drageoir geleidelijk vervangen door de term bonbonnière.







antiek Goud & zilver | Drageoir

.Bronvermelding    |    Top


Drinkhoorn

Sinds onheuglijke tijden is de hoorn van dierlijke afkomst als drinkhoorn in gebruik geweest. In de oudheid was de drinkhoorn een geliefde vorm van drinkvat, die in verschillende vormen voorkomt. Uit de middeleeuwen zijn talrijke exemplaren bewaard gebleven, waaronder ook uit brons. Zij werden evenals jachthoorns aan een riem over de schouder gedragen. In veel gevallen was de hoorn niet veel anders dan een siervoorwerp. Als gilden- of schuttersbeker heeft hij zich tot ca. 1550 gehandhaafd. Deze hoorns zijn gevat in zilveren of verguld zilveren banden en door middel van een brede ring op een poot gemonteerd, waardoor zij als siervoorwerp konden worden opgesteld. In Nederland zijn verschillende drinkhoorns bewaard gebleven. In de renaissance kwam in de Nederlanden opnieuw het gebruik van glazen drinkhoorns op.
.Bronvermelding    |    Top


Drinkkan

Drinkkannen zijn tweemaal zo hoog als breed. Ze hebben een handvat met deksel in de trant van Duitse bierpullen en een geprofileerde voet. Het deksel dient om de warmte vast te houden, aangezien wijn en ook bier meestal warm werden gedronken. Vaak gaat het om kannen van aardewerk of porselein met zilveren deksel en montuur.
.Bronvermelding    |    Top



Drinkuit

Zilveren of glazen beker zonder voet die in één teug moest worden leeggedronken en daarna omgekeerd neergezet. Evenals de stortebeker en de molenbeker behoorde de drinkuit in de 16de eeuw in Duitsland en in de Nederlanden tot de volksgebruiken die men samenvat onder de zgn. snakerijen. In Engeland kende men in de 18de eeuw hetzelfde principe in de vorm van een vossen- of hondenkop, de zgn. stirrup cup of fox cup, die bij het jachtritueel hoorde.






antiek Goud & zilver | Drinkuit

.Bronvermelding    |    Top


Druivenbeker

Bokaal van hoog model, bestaande uit een breed uitlopende, ronde voet en een schacht vaak in de vorm van een wijnstok waarop de cuppa met deksel is gemonteerd. Deze cuppa is in de vorm van een druiventros gedreven. De meeste druivenbekers bestaan uit al of niet verguld zilver en werden hoofdzakelijk in Augsburg en Neurenberg gemaakt.
.Bronvermelding    |    Top


Drijfwerk

Een van de oudste versieringstechnieken is het drijven, dat eigenlijk een voortzetting is van het hameren. Het drijven gebeurt aan de achterkant van het metaal met ponsen en drijfhamers, waarbij het voorwerp steunt op een pekkogel.
.Bronvermelding    |    Top



Dubbelbeker

1: Zilveren beker uit de 16de en 17de eeuw, waarvan het deksel ook een bekervorm heeft, meestal iets kleiner van formaat.









2: Beker die als voetstuk een omgekeerde kleinere beker heeft. Wanneer de grote beker op de mondrand staat kan men uit de kleine beker drinken of omgekeerd. In Duitsland bekend onder de naam Doppelbecher of Kredenzbecher (sierbeker op dressoir of buffet).


antiek Goud & zilver | Dubbelbeker(1)
1
antiek Goud & zilver | Dubbelbeker(2)
2

.Bronvermelding    |    Top


ÉcuelIe d’accouchée of de baptême

(Fr.) Zie Wöchnerinnenschüssel.
. Top


Eerste keur

Stelden de Zuidelijke Nederlanden al in 1603 algemene regels vast voor het aangeven van het gehalte, in 1663 volgden de staten van Holland en Westfriesland met uniforme regels. Hierbij werd 'eerste' of 'groot' keur gesteld op 934, 'tweede' of 'klein' keur op 833. Het 'eerste' of 'groot' keur moest aangeduid worden met de provinciale leeuw, het wapen van Holland met de klimmende leeuw.
.Bronvermelding    |    Top



Épergne

(v. Fr. épargner = sparen, ontzien) Term voor een standaard van zilver of pleet die plaats biedt aan een aantal schaaltjes en een grotere, centrale schaal, soms daarbij ook aan enige armaturen voor kaarsen. Het tafelgerei, dat diende ter besparing van de moeite van het doorgeven (hierop zinspeelt de naam), behoort tot talrijke soortgelijke constructies ter verhoging van het comfort die de 18de eeuw heeft voortgebracht.







antiek Goud & zilver | Épergne

.Bronvermelding    |    Top


Etagèrezilver

Uit de 19de eeuw stammende term voor miniatuurzilver.
.Bronvermelding    |    Top


Festoen

Verticaal neerhangende slinger van bladeren en bloemen en soms ook van vruchten.
.Bronvermelding    |    Top


Filigraanwerk

(Lat. filum, draad, en granum, korrel) Versiersel dat uit metalen draden bestaat.
.Bronvermelding    |    Top


Flapkan

Kannen van aardewerk of porselein die vrijwel evenhoog als breed zijn, met zilveren deksel en montuur. Ze zijn voorzien van een handvat in de trant van Duitse bierpullen en hebben een geprofileerde voet. Het deksel diende om de warmte vast te houden, aangezien wijn en ook bier meestal warm werden gedronken.
.Bronvermelding    |    Top


Forceren

Tegen het einde van de 18de eeuw vond men in Engeland het forceren uit, waarbij op mechanische wijze holle vormen uit plaat konden worden geperst. Op de forceerbank werd de plaat tegen een snel ronddraaiende klos gedrukt en zo in de gewenste vorm gebracht.
.Bronvermelding    |    Top


Friese theepot

Zilveren theepot van gedrongen, peervormig model, met kleine, onbewerkte voet, dikwijls voorzien van een ebbenhouten handvat en/of eindornament op het deksel. Versierd met drijfwerk en geciseleerde ornamenten, aangebracht op een gematteerde ondergrond. De pot is dikwijls samengesteld uit twee delen, die op onderling enigszins verschillende wijze versierd zijn. De theepotten kwamen in het begin en midden van de 18de eeuw veel voor in Friesland, waar zij voor het eerst werden gemaakt door Gabynus en Johannes van der Lely. Werden in Amsterdam en Haarlem veel nagemaakt.
.Bronvermelding    |    Top


Fries zilver

Het Friese zilver had een strikt eigen karakter. In de 18de eeuw werden vooral fijne bloem- en bladmotieven toegepast. Kenmerkend is ook de afwisseling tussen gladde profielen op de gematteerde ondergronden. De ornamentiek is over het algemeen rijker dan van het Hollandse zilver en het drijfwerk dieper en sterker geprofileerd. Tot het specifieke Friese zilver behoren knottenkistjes en -doosjes, de brandewijnlepels en -kommen en de peervormige, van onder afgeplatte theepotten.
.Bronvermelding    |    Top


Galvanisch vergulden

Na de uitvinding van het galvanisme in 1789 - het langs elektrochemische weg doen neerslaan van metaalzouten op voorwerpen -, kwam het galvanisch vergulden en verzilveren in zwang en omstreeks 1830 werd het gevaarlijkere amalgaamprocédé overal verboden.
.Bronvermelding    |    Top



Gehaltemerken

Maken sinds de herziene waarborgwet van 1814 bij goud onderscheid tussen eerste, tweede en derde gehalte (resp. 0,961, 0,833 en 0,750), bij zilver tussen eerste en tweede gehalte (0,934 en 0,833). De stempels vertonen een leeuw met het desbetreffende rangcijfer. De gehaltemerken worden steeds toegepast in combinatie met het kantoorstempel, de jaarletter en het meesterteken.


antiek Goud & zilver | Gehaltemerken


Koop hier het fraaie boek over zilvermerken:

Goud- en zilvermerken van Voet
Goud- en zilvermerken van Voet
L.B. Gans

Goud- en zilvermerken van Voet geeft een overzicht van Nederlandse goud- en zilvermerken vanaf de vijftiende eeuw. Het overzicht is geordend op plaatsnaam en bevat vele afbeeldingen van merktekens. De heer Elias Voet (1868-1940) maakte omstreeks 1890 in Nederland een begin met het rubriceren van de namen van goud- en zilversmeden, meestertekens en gildestempels. L.B. Gans heeft aan dit werk een vervolg gegeven.

Beoordeling: Antiek-Encyclopedie.nl
beoordeling van boeken over antiek zilver

Klik hier om alle boeken over antiek zilver te bekijken.

.Bronvermelding    |    Top


Gildenbeker

Gildenbokalen waren van imposante afmetingen. Ze werden in plechtig ritueel geheven bij de intrede van een nieuwe gezel of gildenbroeder. De bokalen, bekers en kannen uit het gildenbezit brengen op vaak amusante wijze het handwerk van de broederschap in beeld. Dit geldt sterk voor de Duitse wijnbouwersverenigingen in de vorm van een korfdrager, de Büttenmänner en -weibchen.
.Bronvermelding    |    Top


Gildenbokaal

(Du. Willkomm) Zeer grote bokaal waarmee bij promoties de nieuwe gezel of gildenbroeder werd toegedronken. Stamt uit het midden van de 16de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Gildenbreuk, breuk of schuttersketen

Halsketen of -kraag van de koning van een schuttersgilde; de winnaar van de jaarlijkse schietwedstrijd. Het was gebruik, dat elke koning een zilveren hangschildje met zijn naam aan de breuk toevoegde. De vorm verschilt van gewest tot gewest. Naar de grondvorm bestaan er drie soorten. 1: De zilveren schakelketen met grote schakels waarop loofwerk of Bourgondische vuurslagen, of met een eenvoudige ketting van kleine schakeltjes, deze benadert het meest de oorspronkelijke idee van ambtsketen, aan de keten hing een groot borstschild met afbeelding van de patroonheilige (15de – 17de eeuw). 2: De zilveren schouderkraag met scharnierende, gedreven platen (16de eeuw). 3: De fluwelen kraag, waarop de verschillende schildjes bevestigd werden (17de – 18de eeuw).
.Bronvermelding    |    Top


Globebokaal

16de Eeuwse Duitse bokaal met deksel waarbij de kelk samen met het deksel een globe vormt. De schacht is balustervormig of wordt gevormd door de Atlas-figuur.
.Bronvermelding    |    Top





Gondole, en

(Fr.) Bootvormige lijn bij vaatwerk en serviesgoed uit Directoire, empire en Restauration. Een soortgelijke lijn werd ook gegeven aan leuningen van stoelen en canapés.



antiek Goud & zilver | gondole

.Bronvermelding    |    Top


Granuleren

Verkorrelen, het in korrels veranderen van een stof, in dit geval metaal. De korrels kunnen eventueel worden gebruikt bij een speciale versieringstechniek met metaaldraad, het filigrain.
.Bronvermelding    |    Top


Graveren

Bij graveren wordt met burijn en graveersteker een tekening in het metaal gegrift, waarbij iets van het metaal wordt verwijderd. Achteraf kunnen verdiept aangebrachte versieringen met lampenzwart worden aangezet.
.Bronvermelding    |    Top


Griekse rand

Zie Meanderrand
. Top


Groot keur

Zie eerste keur.
. Top


Grosserie

Zogenaamd 'groot' werk (minuiserie = 'klein' werk). Tot de kostbaarste grosserie wordt de (mis)kelk ofwel calyx gerekend. De beker wordt tijdens de mis bij de consecratie van de wijn gebruikt. De miskelk bestaat uit cuppa, schacht en voet. In het midden van de schacht is een nodus, een verdikte knop aangebracht. Tot de 11de eeuw was de eivormige cuppa aan de kegelvormige voet verbonden door een nodus zonder schacht. In de romaanse en vroeg-gotische periode was de vorm van de kelk vrij gedrongen en bestond de cuppa uit een halve bol. In de latere gotiek werd de kelk een omgekeerde afgeknotte kegel en was de voet niet meer rond, maar 6- of 8-lobbig. Tijdens de renaissance en barok werd de kelk aanzienlijk hoger, de cuppa breder en wat later ook uitgebuikt. Vervolgens keerde men terug tot de brede, lage vorm.
.Bronvermelding    |    Top





Hansje in de kelder

Schertsende benaming voor het ongeboren kind, en vandaar voor een tazza op hoge voet uit de 17de eeuw, met in het midden van de bodem een halve bol waaruit een poppetje omhoogkomt zodra de schaal gevuld wordt. De drinkschaal is een van de diverse soorten schertsglazen of snakerijen die in de 17de eeuw in de mode waren.


antiek Goud & zilver | Hansje in de kelder

.Bronvermelding    |    Top


High Standard

Zie Britannia Standard.
. Top


Hippokamp

(v. Gr. hippos = paard en kampos = vis) In de Griekse mythologie een wezen, half paard, half vis. Dikwijls in zilver uitgebeeld bij drijfwerk in kwabornamentiek.
.Bronvermelding    |    Top


Historielepel

Lepel ter herinnering aan een bepaalde gebeurtenis of van een inscriptie voorzien, dikwijls geïnspireerd op gebeurtenissen rondom het koninklijk huis.
.Bronvermelding    |    Top


Humpen

(Du.) Sinds eind 16de eeuw gebruikelijke benaming voor lage bierkroezen. Tegenwoordig wordt de term gereserveerd voor zowel grote, cilindrische drinkglazen als voor cilindrische kroezen van steengoed, tin of zilver. Ze zijn voorzien van een oor en een deksel, zoals onze flapkan, waarvan de hoogte ongeveer gelijk is aan de wijdte. De Duitse vorm in zilver onderscheidt zich door het rijke edelsmeedwerk.
.Bronvermelding    |    Top



Jaarletter

Ingeslagen merk op gouden en zilveren voorwerpen, dat bestaat uit een letter uit het alfabet, om te kunnen nagaan welke keurmeester voor de keuring verantwoordelijk is. Vóór de opheffing van de gilden in 1798 was de jaarletter in iedere stad verschillend. Van uniforme jaarletters is pas sprake vanaf 1807 en een aansluitend lettersysteem werd ingesteld in 1816. De letter J telde niet mee, zodat de alfabetische reeks eens in de 25 jaar verspringt.




antiek Goud & zilver | Jaarletters


Koop hier het fraaie boek over zilvermerken:

Goud- en zilvermerken van Voet
Goud- en zilvermerken van Voet
L.B. Gans

Goud- en zilvermerken van Voet geeft een overzicht van Nederlandse goud- en zilvermerken vanaf de vijftiende eeuw. Het overzicht is geordend op plaatsnaam en bevat vele afbeeldingen van merktekens. De heer Elias Voet (1868-1940) maakte omstreeks 1890 in Nederland een begin met het rubriceren van de namen van goud- en zilversmeden, meestertekens en gildestempels. L.B. Gans heeft aan dit werk een vervolg gegeven.

Beoordeling: Antiek-Encyclopedie.nl
beoordeling van boeken over antiek zilver

Klik hier om alle boeken over antiek zilver te bekijken.

.Bronvermelding    |    Top



Jungfrauenbecher

(Du.) Stortebeker in de vorm van een vrouw met wijde rok die boven het hoofd een tweede, kleinere beker ophoudt. Deze tweede beker is beweegbaar opgehangen tussen de draaipunten aan de opgeheven handjes. De beker behoort tot de snakerijen, die in de 16de en 17de eeuw veel voorkwamen. Vooral Neurenberg vormde een belangrijk centrum voor de vervaardiging van dergelijke bekers.


antiek Goud & zilver | Jungfrauenbecher

.Bronvermelding    |    Top

Goud & zilver alfabetisch gedeelte


A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z


. Top

 

 

Visie | Disclaimer | Bronvermelding | Contact | ©2006-2010 Antiek-Encyclopedie.nl