Antieke klokken & horloges: N t/m Q
Antiek-Encyclopedie.nl: Het informatiepunt voor de antiekliefhebber.



Nachtklokken

Uurwerken waarvan de wijzerplaat van binnenuit wordt verlicht door een olielamp; het schijnsel valt door een opening in de wijzerplaat, waarachter een cijferring ronddraait. Stamt uit Italië uit het midden van de 17de eeuw (altaar- en monstransklokken). Buiten Italië prefereerde men het type van een normale tafelklok. Uit dezelfde tijd stamt ook de projectieklok, eveneens vaak in de vorm van een altaarklok waarin een lens was aangebracht waardoor het cijferbeeld op de muur werd geprojecteerd. Ook de olielamp zelf kon als een soort nachtklok fungeren; tot dit doel werd het reservoir van glas gemaakt en voorzien van een peilschaal die op uren was geijkt. Dergelijke lampen kwamen na 1730 in de mode..
.Bronvermelding    |    Top


Neuchâteloise

Zwitserse consoleklok uit de tweede helft van de 18de eeuw, in enigszins vereenvoudigde navolging van de Franse consoleklokken uit de Lodewijk XV-periode. Kast en console zijn beschilderd met bloemen tegen een roze, blauw, wit, lichtgroen, donkergroen of rood fond. De beschildering is minutieus; soms komen ook wel eens figuren en landschapjes voor.
.Bronvermelding    |    Top


Neurenbergse eieren

(v. Du. Nürnberger Eierlein) Halshorloges van ovale vorm, die tussen het midden van de 16de en 17de eeuw populair waren. In de 19de eeuw werd de naam ten onrechte verbonden aan de vroegste horloges van de Neurenberger Peter Henlein. Tegenwoordig wordt aangenomen dat het model voor het eerst op kwam in Frankrijk en vervolgens zowel in Frankrijk als Duitsland werd gemaakt.
.Bronvermelding    |    Top


Onrust

In 1674 verbeterde Huygens het balanswiel door er een spiraalveer aan te bevestigen, waardoor de onrust ontstond. De onrust is vooral toegepast in horloges.
.Bronvermelding    |    Top


Omskirk-horloges

Vroeg 19de eeuwse Engelse horloges uit Ormskirk, Lancashire. Sommige van deze horloges hebben een echappement met twee schakelraderen op één as, naar het ontwerp van Pierre Debaufre, andere hebben weer een variant op de spillegang.
.Bronvermelding    |    Top


Palrad

Rad met hellend op de omtrek aangebrachte tanden waarin een pal grijpt om teruglopen te voorkomen. O.a. gemonteerd in uurwerken als naar één zijde grijpende verbinding tussen eindrad en veertrommel of gewicht.
.Bronvermelding    |    Top


Parachute

Schokvrije bevestiging van de balans voor horloges, ontworpen door Abraham Louis Breguet, bestaand uit een verend lager op het uiteinde van de balanskloof, waartegen de deksteen is bevestigd zodat de balanstappen tegen axiale schokken worden gevrijwaard.
.Bronvermelding    |    Top


Pen-ankergang

Vrije ankergang voor horloges, uitgevonden door de Fransman Louis Perron in 1798, vooral toegepast door Georg Friedrich.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à balancier libre

(Fr.) Pendule in de gedaante van een beeldje van een knaap of meisje, dat geheel verzonken schijnt in de bewegingen van de slinger die het in de hand omhooghoudt. De klok bevindt zich in het voetstuk van het beeldje, los van de slinger. Het geheim zit in het plateau waarop het beeldje staat; dit draait onmerkbaar rond om een verticaal achter het uurwerk langs lopende as, waarmee een tweede as is verbonden die met het echappement in verbinding staat.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à carriage

Incorrecte Engelse handelaarsterm voor pendule de voyage.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à cercles tournants

(Fr.) Slingeruurwerk met stilstaande wijzer en ronddraaiende cijferring. Deze constructie werd al in de late 16de eeuwse uurwerken toegepast bij al of niet met automatische figuren versierde tafelklokken, bolvormige hangende klokken enz.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à gaine

(Fr.) Franse staande klok uit de 18de eeuw, ontwikkeld uit de pendule de parquet. De zijkanten zijn smal; de onderkast vertoont een lampenglasvormige verbreding voor de beweging van de slinger.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à la Gloire du Roy

(Fr.) Pendule uit de Louis XIV-periode waarvan de versiering staat in het teken van de Franse Zonnekoning. Behalve allegorische zonnemotieven (de god Phoebus of de zonnewagen) wordt ook vaak de beeldenaar van Lodewijk XIV temidden van allerlei krijgstuig afgebeeld.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à l’éléphant

(Fr.) Type pendule de cheminée uit midden 18de eeuw met ronde uurwerkkast, dikwijls met daarop aangebrachte figuratieve voorstelling, het geheel geplaatst op de rug van een olifantje. De dragende figuur, die een enkele maal ook wel eens de gedaante van een stier of een leeuw kan hebben, is meestal van brons, soms van porselein. Specialist in deze klokken was J. B. Baillon met medewerking van de beroemde fondeurs et ciseleurs Jacques en Philippe Caffieri.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule à lyre

(Fr.) Classicistische pendule in de vorm van een lier uit het eind van de 18de eeuw. De lier is uitgevoerd in brons of marmer met bronzen monturen, dikwijls diamanté of gedecoreerd met email. De wijzerplaat is in de onderkant van de lier gemonteerd, de slinger (een roosterslinger, waarvan de staven de snaren van de lier voorstellen) is daarboven opgehangen. In Amerika werd dit model klok geïmiteerd. Als vormvariant ontstond daar de acorn clock.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule de cheminée

(Fr.) Bronzen of stenen pendule met twee en suite uitgevoerde kandelaars, urnen of cassolattes.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule de parquet

(Fr.) Pendule van het type consoleklok, die echter niet op een console is geplaatst, maar op een hoge, en suite uitgevoerde piëdestal. De piëdestal is meestal naar onderen toe versmald (gaine). Ontstaan in de Lodewijk XVI-periode.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule de voyage of pendule portatif

(Fr.) Reisklokje
. Top


Pendule d’officier

(Fr.) Vierkant klokje in messing kast, soms verguld, vanaf ca. 1770 speciaal gemaakt voor officieren in het veld. Een speciale uitvoering hiervan werd ca.1800 gemaakt door A. L. Breguet.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule montgolfière of pendule au ballon

Franse pendule uit de late Lodewijk XVI-periode, in herinnering aan de ballonvaarten van de gebroeders Montgolfier. Bij deze pendule heeft de slinger de vorm van het schuitje van de montgolfière (luchtballon) en is het uurwerk in een ballonvormige kast gemonteerd. Komt voor in marmer of vuurverguld brons.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule mystérieuse of mystérieuse

(Fr.) Klok waarvan de wijzerplaat gescheiden van het uurwerk is aangebracht, bijv. op een kolom, zonder zichtbare verbinding met het uurwerk. Een soortgelijk toverkunstje ligt ten grondslag aan de pendule à balancier libre.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule religieuse of religieuse

(Fr., lett. non) Vroegste Franse uitvoering van het slingeruurwerk van Chr. Huygens met korte slinger uit 1657, zoals deze in Parijs onder zijn toezicht werd gebouwd door Isaac Thuret, en als type tot in de beginjaren van de 18de eeuw werd gemaakt. De naam werd ongetwijfeld geïnspireerd door de uiterst eenvoudige zwarthouten kast met de zwart-fluwelen wijzerplaat.
.Bronvermelding    |    Top


Pendule sympathique

(Fr. sympathique = met elkaar verband houdend) Precisieklok, ontworpen en gebouwd door Abraham Louis Breguet in de periode 1793-1795. Deze klok bestaat uit een regulateur waarop een porte montre met een normaal zakhorloge is aangebracht. Het horloge wordt opgewonden en gereguleerd door de moederklok. Soms met gouden kast, zilveren, gegraveerde wijzerplaat en gouden wijzers.
.Bronvermelding    |    Top


Pendulette

(Fr.) Klein tafelklokje met slagwerk.
. Top


Pennegang of schaargang

Een tot de rustende gangen behorend echappement, waarbij het schakelrad niet is voorzien van tanden maar van loodrecht op het vlak van het rad staande pennen. Deze gang werd in 1741 door de Franse uurwerkmaker Louis Amant uitgevonden en in ca. 1753 gewijzigd door J. A. le Paute.
.Bronvermelding    |    Top


Perpétuelle

Zie Montre perpétuelle.
.Bronvermelding    |    Top


Petite sonnerie

(Fr.) Slagwerk dat de uren en de eerste drie kwartieren slaat zonder herhaling van het voorgaande uur, in tegenstelling tot de grande sonnerie.
.Bronvermelding    |    Top


Pilaarklok

Tafelklok uit het midden van de 16de eeuw, die bestaat uit een bol met ronddraaiende cijferrand die op een zuiltje is gemonteerd. De tijd wordt aangegeven door een wijzer of door een figuurtje met een stok. Het geheel is gemonteerd op een hoog voetstuk dat het uurwerk bevat. Een variant is de crucifixklok.
.Bronvermelding    |    Top


Pilaartjes

Zie Platinepoten.
. Top


Piqué

(Fr.) Inlegwerk van dunne gouden of ziIveren banden (piqué posé) of knopjes (piqué point) in schildpad of ivoor, waarmee een bepaald patroon wordt gevormd. Deze decoratie werd eind 17de eeuw veel toegepast voor het versieren van buitenkasten van Engelse horloges.
.Bronvermelding    |    Top


Plateau

(Fr.: blad) Plaatje direct achter de wijzerplaat van een horloge-uurwerk aangebracht. Aan het plateau zijn de pilaartjes vastgeklonken; de andere kant is met pennetjes of schroefjes bevestigd in achterplatine of bovenplatine. Bij klokken is de plaats van het plateau afhankelijk van de tijd van ontstaan en van plaatselijke gebruiken.
.Bronvermelding    |    Top


Platinepoten, stellingpoten of pilaartjes

Verbindende stijlen tussen de vier hoekpunten van de platines van een uurwerk, die met elkaar het uurwerkgestel vormen.
.Bronvermelding    |    Top


Porte montre

(Fr.) Kastje of standaard waarin een horloge ‘s nachts kan worden opgehangen. Stamt waarschijnlijk uit het midden van de 18de eeuw en handhaafde zich tot het midden van de 19de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Projectieklok

Soort nachtklok, voorzien van een lens die het licht van een achter de wijzerplaat geplaatste lamp op de muur projecteert, dikwijls in de gedaante van een altaarklok of tafelklok. In het begin van de 19de eeuw veel gemaakt in Frankrijk en Engeland. Oorspronkelijk uit Duitsland of Italië, tweede helft van de 17de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Puritan watch

(Eng.) Horloge met onversierde ovale kast, zeer algemeen in Engeland in het midden van de 17de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top

Klokken & horloges alfabetisch gedeelte


A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z


. Top





Visie | Disclaimer | Bronvermelding | Contact | ©2006-2010 Antiek-Encyclopedie.nl