A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U -
V - W - X - Y - Z
|
|
U bevindt zich hier: Home > Artikelindex > Oosterse tapijten > Oosterse tapijten P t/m Z
Peking-tapijten
De oudste fragmenten van tapijten uit Peking zijn in Centraal-Azië teruggevonden. Zij schijnen uit de T’ang periode (618-906) te dateren; de oudste met zekerheid te dateren tapijten zijn evenwel uit de Ming-periode (1368-1644). De meeste zijn van zijde gemaakt. Het uit Mongolië ingevoerde linnen werd in Noord-China, met name Peking, bewerkt tijdens de 18de eeuw. Deze tapijten zijn eenvoudig van tekening en warm van kleur. De Chinezen gebruiken tapijten niet alleen als vloerbedekking, maar ook als versiering van muren en zelfs voor decoratie van pijlers of zuilen.
.
| 
Perkentapijten of tuintapijten
Vloertapijten uit het Midden-Oosten, met een patroon van rechthoeken of vierkanten, met boom- en bloemvulling en soms gescheiden door gangen, die lijken op kanalen met waterdieren.
. |
Perzische knoop
Bij de Senneh- of Perzische knoop, die ook wel Falsibaff wordt genoemd, wordt slechts één kettingdraad geheel omwonden en de volgende slechts voor de helft. Deze knoop, die is genoemd naar de Perzische stad Sehna, geeft een fijnere structuur dan de Turkse knoop.
. |
Perzische tapijten
De Perzische tapijten komen uit een gebied dat wordt begrensd door Tebriz in het noorden, Shiraz en Kirman in het zuiden en Herat in het oosten. De Senneh-knoop is kenmerkend, evenals een rijke schakering van verzadigde mengkleuren, die een vloeiend vegetatief ornament volgen en een beweeglijke diertekening. Duidelijke Oostaziatische invloeden zijn wolkenbanden en feniksen.
. |
Pilaar- of zuilentapijten
Zie Chinese tapijten.
.
Poolse tapijten, Polentapijten of Sjah-Abbas tapijten
Perzische tapijten, in de 17de eeuw vermoedelijk in Keshan ontstaan. Als materiaal werden goud, zilver en zijde gebruikt; de voornaamste kleuren zijn zalmroze, lichtblauw, turkoois, resedagroen en mosgroen. Het patroon bestaat uit een vierkant of stervormig middenmedaillon, terwijl de randen zijn gedecoreerd met dubbele Saraceense driebladmotieven. De tapijten ontlenen hun naam aan het feit dat in Polen in de 19de eeuw een exemplaar met ingeweven Pools wapen werd ontdekt, zodat men een tijdlang meende dat dergelijke tapijten uit Polen afkomstig waren. Tegenwoordig is men van mening dat de tapijten van Perzische oorsprong zijn, en zouden zijn geproduceerd als vorstelijke representatieve geschenken, in de keizerlijke tapijtknoperij gesticht door sjah Abbas de Grote (1587-1628).
. |
Ranken- en bloementapijten
Oosterse geknoopte vloertapijten uit de 16de en 17de eeuw, met patroon in oneindig rapport, waarbij twee of meer rankenstelsels, spiraalvormig of hoekig vertakt, elkaar kruisen. Rankentapijten komen uit Midden- en Oost-Perzie (Herat-tapijten); uit Noord-Perzië, met uitlopers in Kaukasië; en ten slotte ook uit India.
. |
Rapport
Het kleinste aantal ketting- en inslagdraden dat in een binding het volledige patroon aangeeft.
. |
Roemeense tapijten
Vanaf de 17de eeuw werden in Roemenië zowel grote, brede tapijten gemaakt met een bloempatroon op het gehele oppervlak en weinig onderscheid tussen middenveld en bordure, als tapijten met geometrische en ruitpatronen, ouder invloed van Turkse tapijten. Er werden vooral fel rode en fel blauwe tinten gebruikt. Verder werden kelims gemaakt, meestal met vogelpatronen.
. |
Ruittapijten
Westperzische tapijten waarvan het oppervlak is verdeeld in rechtlijnige ruiten; waarbij de lijnen tot sierlijke ranken omgewerkt zijn. De mooiste expemplaren van dit oeroude motief komen uit Kirman.
. |
Salor-kleden
Turkse kleden met een fijn patroon en fijn weefsel, die door de Salor-stam werden gemaakt. De korte pool is van fijngeknoopte wol en zijde op een wollen ketting; dikwijls aan de onderkant een kelim paneel. Het veldpatroon bestaat uit gülls van middelmatige grootte. De rode ondergrond bestaat uit minutieuze ruitpatronen. Het dessin is uitgevoerd in blauw, lichtgeel en bruin met toetsen rood, magenta of lila.
. |
Samarkand-tapijten
Samarkand is een Centraalaziatisch gebied van tapijtknoopkunst. De tapijten tonen invloed van Chinese patronen, zoals motieven van meander, gelukstekens, draken. Ook het materiaal en de kleuren zijn zeer Chinees van uiterlijk: vaak glanzende zijde, in blauw en geel.
. |
Saph
Familiebidkleden die in geheel Klein-Azië gemaakt worden en tot de Turkse tapijten behoren. Het middenveld is verdeeld in een of twee rijen mihrabs. De tapijten zijn met wol of zijde geknoopt.
. |
Sarouk
Perzisch tapijt, vanaf het midden van de 19de eeuw uit de stad Sarouk en omgeving in Centraal-Perzië. Zeer fijngeknoopte lage, wollen pool op katoenen ketting, met een knoopdichtheid van 1500-4000 senneh-knopen per dm² en daardoor zeer sterk en stevig. Het veldpatroon bestaat uit een medaillon met hoekornamenten en Herati-motieven over het gehele fond; de randen zijn versierd met Herati-motieven en ranken. Het centrale medaillon bedekt bijna het gehele veld. De fondkleuren zijn rood, blauw of ivoor. Sarouk is ook een handelsnaam voor eerste kwaliteit tapijten die in de omgeving van Arak worden gemaakt.
. |
Seichur
Tapijten uit Oost-Kaukasië, met een middelmatig hoge, fijn geknoopte pool, van zijdeachtige wol. De knoopdichtheid bedraagt ca. 1200-1800 knopen per dm² (Ghiordes knoop). De grondkleur is meestal ivoorwit, soms ook blauw of rood; het veldpatroon bestaat dikwijls uit grote stermedaillons in verticale rijen gerangschikt en verbonden door diagonale banden, waartussen gestileerde bloemmotieven zijn aangebracht.
. |
Senneh-knoop
Bij de Senneh- of Perzische knoop, die ook wel Falsibaff wordt genoemd, wordt slechts één kettingdraad geheel omwonden en de volgende slechts voor de helft. Deze knoop, die is genoemd naar de Perzische stad Sehna, geeft een fijnere structuur dan de Turkse knoop.
. |
Senneh-tapijten of Sinah-tapijten
Perzische tapijten, uit de stad Sehna en omgeving in West-Perzië, die worden gerekend tot de fijnstgeknoopte Perzische tapijten. Ketting van katoen, kortgeschoren wollen pool met Senneh-knoop, knoopdichtheid 2000-5000 knopen per dm². Ook gemaakt van zijde op zijden ketting. Door de zeer fijne knoop zijn de motieven zeer minutieus uitgewerkt. Als dessin komen in het middenveld het Herati-motief en het Serabent-motief voor, gerangschikt in rijen. De punten van het Serabent-motief wijzen allemaal in dezelfde richting.
. |
Serabent
Perzisch tapijt uit het district Serabent, West-Perzië, dat wordt gekenmerkt door een vlamvormig motief met naar links of rechts omgebogen punt, het zgn. Serabent-motief. Grondkleur rood of blauw; de Serabent-motieven zijn over het gehele veld in rijen aangebracht. De randen zijn versierd met ranken en arabesken, waartussen bloemen en bladeren. De ketting is van katoen, de pool van wol, met Ghiordes-knoop. Knoopdichtheid ca. 800-1800 knopen per dm².
. |
Serabent- of bota-motief
(Ook aangeduid met min of meer impressionistische benamingen als peermotief, sjaalmotief, vlammotief, dennenappelmotief of traanmotief) Zeer veel voorkomend motief bij Oosterse, vooral Perzische tapijten en genoemd naar de Serabent tapijten, waarvoor het motief kenmerkend is. Komt voor in allerlei variaties, op de grondvorm van een ovale of peervorm met naar links of rechts gebogen spits. De benaming bota-motief is afkomstig van de vorstelijke bloem, de Mir-i-bota, die in de oude Perzische keizerskroon voorkomt. De overige benamingen zijn ontstaan in een poging de herkomst en betekenis van het motief te achterhalen; zo kan men in dit motief bijv. het vlammotief zien, symbool van de Perzische vuuraanbidders; de dennenappel is een oud symbool voor het eeuwige leven. Anderen beschouwen het als een symbolisering van de rivier de Ganges of herkennen het als een stilering van de tot vuist geknepen hand, door de oude Perzische vorsten als zegel gebruikt bij de ondertekening van verdragen, en zo zijn er nog talrijke benamingen en verklaringen voor deze vorm. Het Serabent motief is op de tapijten hetzij in rijen aan gebracht, waarbij de punten - behalve bij de Serabent en de Shiraz - in tegengestelde richting zijn omgebogen, dan wel over het hele middenveld gestrooid.
. |
Shiraz of Kaskai
Perzisch tapijt, gemaakt door nomaden in de omgeving van de stad Shiraz in Zuid-Perzië. Wollen ketting en tamelijk lange, los geknoopte pool; knoopdichtheid ca. 800-1000 (Ghiordes- of Senneh-)knopen per dm². Glanzende, zachte wol. Grondkleur blauw, rood of ivoor. Het veldpatroon bestaat uit twee of meer ruiten boven elkaar, waaromheen bloemranken en gestileerde mens- en dierfiguren zijn aangebracht. De zelfkanten zijn met rode wol omwikkeld.
. |
Shirwan
Tapijtknoopcentrum in Kaukasië. Onderscheidt zich door een fijne, korte knoop, door het donkerblauw en de primaire kleuren. Het patroon in het midden vertoont een oneindig rapport van hoekige motieven en de rand heeft de oude Arabische karakters van het tot een ornament verbasterde Kufische schrift.
. |
Siebenbürger tapijten
Zie Zevenburgse tapijten.
.
Silé-tapijten
Geheel van wol geweven Oosterse tapijten, zonder geknoopte pool en afkomstig uit de Kaukasus. De inslagdraden zijn meestal rood en werken als zodanig mee aan het totaalbeeld. De ingeweven draden (blauw, wit, bruin, groen en zwart) vormen het dessin, dat altijd geometrisch is.
. |
Sinah-tapijten
Zie Senneh-tapijten.
.
Sjah Abbas-tapijten
Zie Arabesken-tapijten.
.
Smemakha
Zie Soumak.
.
Smyrna-tapijten
(West-Anatolië) komen voor sinds de 17de eeuw en zijn vanaf de 18de eeuw voornamelijk voor de export bestemd. De kleuren beperken zich tot ivoor, blauw en rood, de ornamentiek tot grote medaillons en eenkleurige vlakken. De wollen pool is hoog waardoor de tekeningen vaag zijn.
. |
Soumak
Kaukasisch centrum van vloertapijten die geen geknoopte pool hebben, maar een schijnborduureffect, dat is ontstaan door ingeweven heen- en teruggaande inslagdraden. Ze vertonen dikwijls ruitvormige of zeshoekige, trapsgewijs gecontourneerde medaillons.
. |
Spaanse knoop
Typisch Spaanse knooptechniek, waarbij vier of vijf dikke inslagdraden tussen de rij knopen worden aangebracht: alle knopen worden tegelijk afgesneden. De knoop werd uitsluitend hij de oudste kleden gebruikt, later gecombineerd met de Perzische en Turkse knoop en ten slotte bijna geheel door deze laatste vervangen.
. |
Sultanabad-tapijten
Deze tapijten vallen onder de Feraghans maar zijn van betere kwaliteit.
. |
Talish
Kaukasisch tapijt met middelmatig hoge, tamelijk grof geknoopte wollen pool en wollen ketting, gemaakt in een gebied ten zuidoosten van de Kaukasus tot aan de Kaspische Zee. Tegen een ivoorkleurig tot geel fond contrasteert een veldpatroon van diagonale lijnen in levendige kleuren waartussen gestileerde bloemen en geometrische motieven. De hoofdrand draagt de vierpuntige ster uit de Kaukasus. De knoopdichtheid bedraagt ca. 800 tot 1400 Ghiordes-knopen per dm².
. |
Tebriz
Noordperzisch weef- en knoopcentrum van vloertapijten. Behalve het medaillontype komen jacht- en dierentapijten voor.
. |
Teheran
Zeer fijn geknoopt Perzisch tapijt, uit Teheran en omgeving. Fondkleuren rood (in diverse tinten), blauw, wit, geel of bruin, groen en lila. Het veldpatroon bestaat uit (kleine) Herati-motieven door bloemen en ranken omgeven. De randen zijn versierd met Herati-motieven, bloemen en pijlpunten. Katoenen ketting, kort geschoren, wollen pool, knoopdichtheid van ca. 2500 tot 5000 Senneh-knopen per dm².
. |
Tekke-tapijten of Tekke-Turkmenen
Turkse tapijten, gemaakt door de Tekkenomaden in Zuid-Turkestan. Omdat deze tapijten vooral via de handelsstad Bochara worden verhandeld en van daaruit naar het westen worden verscheept, worden ze meestal aangeduid met de naam Bochara.
. |
Transsylvanische tapijten
Zie Zevenburgse tapijten.
.
Tschetschi-tapijten
Fijngeknoopte kleden, door de Tsjertsjenzen-stam uit de provincie Shirvan in Zuidoost-Kaukasië gemaakt. De tapijten lijken veel op de Shirwan-tapijten waarvan zij echter toch makkelijk te onderscheiden zijn door hun typische grondkleur van indigo, hun smalle randen en hun zeer kleine motieven.
. |
Tuintapijten
Zie Perkentapijten.
.
Tulpenladik
Zie Ladik-tapijten.
.
Turbaff of Turkbaff-tapijten
Deze tapijten die in het begin van deze eeuw rondom Meshed werden gemaakt zijn in de meeste gevallen geslaagde reproducties van oude vormgevingen. De grondkleuren zijn bordeaux en paarsrood: in het middenvlak het stermedaillon en de randen zijn met dichte bloesemranken opgevuld. In tegenstelling tot andere tapijten uit Meshed die de Senneh-knoop vertonen, zijn de Turkbaff-tapijten met de Turkse knoop geknoopt.
. |
Turkmeense tapijten
Turkmeense of Centraalaziatische tapijten zijn verzamelnamen voor de producten van verscheidene nomadenstammen. Het gebied strekt zich uit vanaf de oostelijke oevers van de Kaspische Zee naar het westen tot in West-Turkestan, naar het oosten tot aan de Chinese grens en naar het zuiden tot in Baluchistan. In dit gebied is de tapijtknoopkunst ontstaan. Het tapijt was voor de nomade het middelpunt van zijn bestaan; hij gebruikte het voor talloze doeleinden, van wandkleed tot kussen en van geldbeurs tot zadeltas. De grondkleur van de tapijten is rood in allerlei schakeringen. Als motief komen vaak gülls voor: rijen onder elkaar geplaatste of verspringende ruiten of veelhoeken, waarin geometrische figuren of gestileerde bloem- en diermotieven zijn aangebracht. De pool is vrij kort geschoren; beide knoopsoorten (Ghiordes en Senneh) komen voor. Karakteristiek is verder de brede effen of bewerkte baard.
. |
Turkse knoop
De Ghiordes- of Turkse knoop maakt een volledige toer om twee kettingdraden, afgewisseld door twee of soms meer doorgeschoten inslagtoeren die niet zichtbaar zijn. Deze knoop is genoemd naar de stad Ghiordes in Turkije.
. |
Turkse tapijten
De Turkse, Anatolische of Kleinaziatische tapijten zijn uitsluitend met de Ghiordes-knoop gemaakt. De toegepaste motieven stonden onder sterke Perzische invloed. Turkse tapijten zijn over het algemeen zachter dan Perzische. Onze voorouders noemden alIe Oosterse tapijten, die aanvankelijk door Venetianen en later door de VOC werden ingevoerd, eenvoudigweg ‘Turcks cleedt’. Van de 15de tot de 17de eeuw had dit ‘Turcks cleedt’ geometrische motieven. Omdat Holbein, de schilder aan het Engelse hof, ze vaak weergaf op z’n portretten, ontstond de term ‘Holbein-motief’.
. |
Ushak-tapijten
Zie Ouchac-tapijten.
.
Vazentapijten
Rijk gekleurde Perzische tapijten uit de 16de en 17de eeuw, gemaakt voor het Perzische hof in Kirman in Zuid-Perzië. Het patroon bestaat uit een ranken- en bloemenpatroon in oneindig rapport gegroepeerd. De boeketten zijn in balustervormige vazen gestoken. Het veld is bij vroege tapijten in ruiten ingedeeld, bij latere in rankvormige ruitmotieven. De randen zijn smal. Het fond is meestal blauw, ivoorwit of roodbruin. De vazentapijten kunnen als een variatie op de ruittapijten worden beschouwd.
. |
Vogeltapijten of wittefondtapijten
Kleinaziatische tapijten uit de 16de en 17de eeuw met op vogels lijkende bloemmotieven op een wit fond.
. |
Wolkenbandmotief
Komt voor zowel in het veldpatroon als in de bordures van Kaukasische tapijten uit de tijd van de Safaviden (1502-1730) en in die van Chinese tapijten. Men vermoedt dat het motief oorspronkelijk uit China afkomstig is waar wolken de onsterfelijkheid symboliseerden, door de Chinezen met de Chi, een klein schelpvormig motief, uitgebeeld. Het wolkenbandmotief zou van het Chi-motief zijn afgeleid. Wolkenbanden komen in een grote verscheidenheid van zowel symmetrische als asymmetrische vormen voor.
. |
Yomud- of Yamout-tapijten
Deze tapijten worden gemaakt door de Yomuden-nomaden die in het gebied langs de oostkust van de Kaspische Zee leven. De kleuren en motieven zijn grotendeels aan de Kaukasische tapijten ontleend. Het veldpatroon bestaat uit een oneindig rapport van ruitvormen, dikwijls met haakvormige uitsteeksels, die trapsgewijs onder elkaar zijn geplaatst waardoor een diagonaal ontstaat die het tapijt in vieren deelt. Elk deel is uitgevoerd in een contrasterende kleur, versierd met sterren en kruisen. De randversiering bestaat vnl. uit gestileerde ranken, bomen of vogels. De fondkleur is dieprood tot paarsrood, de motieven zijn aangebracht in wit, geel, groen, blauw of rood. De pool is van wol, de knoopdichtheid is fijn tot zeer fijn, ca. 2500 tot 4000 Senneh- of Turkse knopen per dm².
. |
Zevenburgse tapijten
Turkse 17de en 18de eeuwse tapijten die pas in de 20ste eeuw in een aantal kleine protestantse kerkjes in Hongarije werden aangetroffen, waardoor men eerst aannam dat ze daar ook werden gemaakt. Ze stammen echter uit Anatolië. De kleur en het patroon vertonen verwantschap met de Ouchac-bidkleden: een dubbele mihrab en een met ranken, arabesken en vazen gevuld middenveld. Kenmerkend is de randversiering met afwisselend stervormige en gerekte cartouches versierd met arabesken. In tegenstelling tot de Ouchac hebben deze tapijten een groter kleurenscala, waarin naast rood, ook geel, naturel en wit voorkomen.
. |
Zuilenladik
Ladik-tapijten waarbij onder de mihrab twee smalle zuilen zijn afgebeeld.
. |
Oosterse tapijten alfabetisch gedeelte
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
.