U bevindt zich hier: Home > Artikelindex > Glas > Glas M t/m R
Maigelein (Du.) Lage drinknap uit de 15de – 17de eeuw, met gewelfde wand en afgeplatte onderkant, gemaakt van Waldglas. De wand is dikwijls versierd met ribben of noppen. Het napje is in de vorm geblazen en heeft een vrij hoge ziel. Uit dit type glas is in de 16de eeuw de berkemeier ontstaan. Mangaan (oorspr. manganesium) Zilvergrijs metaal dat in zuivere toestand veel op ijzer lijkt; het is echter harder. Aan de lucht blootgesteld wordt het met een bruine oxidelaag bedekt. Het maakt deel uit van een groot aantal legeringen. Mangaanglas Glas van purperen of roze kleur, verkregen door menging met mangaan.
Marmerglas of gemarmerd glas Vertoont uiterlijk veel overeenkomst met marmer. Dit effect wordt bereikt door het mengen van stukjes verschillend gekleurd glas in de smeltoven of wel door het samensmelten van gesmolten glas en een kleurloze glasmassa. Bekende nuances zijn het zgn. agaat en het kornalijnglas.
Mattschnitt Zie Klarschnitt.
Melkglas Zie Lattimo.
Moncrieff’s Glass Works
Glasfabriek, in I864 door John Moncrieff in Perth, Schotland, gesticht onder de naam North British Glass Works. Produceerde flessen en glazen, later ook laboratoriumglas. Muntenglas Wijnglas, bokaal of flapkan met munt in de holle nodus van de stam. Dit was een populaire decoratie vanaf het midden van de 17de eeuw, waarschijnlijk in Murano ontstaan. Men treft bij de Jacobitische en Hannoveraanse drinkglazen vaak deze muntversiering aan. Murano (bij Venetië) Beroemd om zijn glasindustrie, die hetzij daar dan wel in Venetië als voortzetting van de Romeinse glasindustrie is ontstaan en in de 12de en 13de eeuw bijzondere wetten verkreeg. In 1292 werden wegens brandgevaar alle glasblazerijen van Venetië naar Murano overgebracht. De grootste bloei valt in de 15de en 16de eeuw. Nailsea-glas Huishoudglas afkomstig van de glashut in Nailsea (1788-1873). Nailsea specialiseerde zich in deze richting omdat het goedkope glas buiten de Glass Excise Act viel. In de 19de eeuw breidde de fabriek haar productie uit met een andere productgroep, die bestond uit fantasievormen w.o. schoentjes, wandelstokjes, klokjes e.d., die in de mode kwamen als aandenken. Vandaar het opschrift: “Be True to me”, dat vaak op deze voorwerpen is aangebracht. Netzglas Zie Vetro a reticelli. Neurenbergs glas De grote bloeitijd van het Neurenbergse glas begint omstreeks het midden van de 16de eeuw, toen de radgravure door Kaspar Lehmann tot ontwikkeling was gebracht en naast de diamantgravure door zijn leerling Georg Schwanhardt veel werd toegepast. De hieruit ontwikkelde Tiefschnitt, in de 18de eeuw ook gecombineerd met de Hochschnitt, hebben het Neurenbergse glas beroemd gemaakt. Onderwerpen van decoratie zijn o.a. portretten, wapens en mythologische taferelen, dieren, bloemen en stadsgezichten. Hermann Schwinger heeft hieraan nog landschappen en bosgezichten toegevoegd. De uitvinding van het sodakalkglas (krijtglas) verruimde nog de mogelijkheden van de glasgravure. Kenmerkend voor het Neurenbergse glas is o.a. het gebruik van matte glaspartijen en contrasterende gepolijste partijen waarmee een fraaie contrastwerking werd verkregen. In de 18de eeuw heeft het Neurenbergse glas geen specifiek eigen karakter meer, maar volgt de algemeen heersende decoratiestijlen, zoals chinoiserieën en Laub-und-Bandelwerk. De invloed van het Neurenbergse glas uit de 17de eeuw op het overige Duitse en Boheemse glas is zeer groot geweest. Nevers, glas Ludovico Gonzaga bracht in het midden van de 16de eeuw Italiaanse glasblazers naar Nevers. In het bijzonder werd Nevers beroemd om zijn kleine glasfiguurtjes en voor de lamp geblazen voorwerpen die bekend staan onder de naam verre filé de Nevers. In de Compagniestijd in Nederland onder de naam glazekramerij, die o.m. met ladingen tegelijk naar Oost-Indië gingen als ruilmiddel in de specerijenhandel. De glazen staafjes werden bij de lamp zacht gemaakt en daarna bewerkt, dikwijls met een kern van koperdraad. Door het gebruik van tinoxide kregen veel voorwerpen een faicence-glazuur. Als basis gebruikte men meestal helder glas, waaraan een kleurstof werd toegevoegd, om rotsen, gras e.d. te suggereren. De oudst bekende figuurtjes zijn kleine speelgoedbeesten die in 1605 voor de jonge Lodewijk XIII zijn gemaakt. Voor de decoratie van kleinere details werd dikwijls verre frisé (krulglas) gebruikt. De figuurtjes zijn zelden groter dan 9 cm.
Newcastle-upon-Tyne In de 18de eeuw belangrijk Engels centrum van glasindustrie. In de 17de eeuw hadden zich langs de bosrijke oevers van de Tyne Lotharingse glasblazers gevestigd en er met veel succes glashutten gesticht. Newcastle is vooral bekend geworden door de helderheid van het loodkristal dat ook in Holland zeer gewaardeerd werd aangezien het zich buitengewoon goed leende om te worden gegraveerd. Nodus (Lat., knoop) Knopvormige verdikking op de stam van glazen of de schacht van kelken en bokalen die het vasthouden vergemakkelijkt en tevens een decoratie-element is. In de knoop is soms een luchtbel ingeblazen. Noppenglas Glas waarop na het blazen verhogingen (noppen, wratten) worden gesmolten van zeer verschillende vorm: rond, ovaal en onregelmatig, als druppels, druiven, rozetten of sterren. In de Romeinse tijd in het Rijnland en België voorkomend. In Duitsland in de 15de eeuw e.v. (Krautstrunk), in Luik en Holland in de 17de eeuw. De noppen waren niet helemaal zonder functie; in de tijd dat ze in de mode waren werd het voedsel hoofdzakelijk met de vingers gegeten; een noppenglas bood meer houvast en bleef schoner. De noppen op gotische glazen zijn meestal verticaal gerangschikt, op renaissanceglazen in diagonaal verband. Tot de bekendste noppenglazen horen de middeleeuwse Krautstrunk, Igel en Berkemeier (met puntnoppen) en de uit de 16de en 17de eeuw stammende Spechter en Roemer (met punt- of braamnoppen).
Norwich-glazen Zie Lynn-glazen.
Nostetangen Nabij Drammen (Noorwegen). In 1741 werd hier een glashut gesticht onder patronage van Christiaan VI van Denemarken en Noorwegen. Er werden gebruiksvoorwerpen, flessen en vensterglas gemaakt. Voor het fijnere werk voor adellijke opdrachtgevers werden Duitse glasblazers en graveurs aangetrokken, terwijl glasblazers uit Newcastle upon-Tyne de Anglo-Venetiaanse glasstijl introduceerden. In 1760 kreeg de fabriek het monopolie voor het maken van tafelglas. Er werden glazen gemaakt die sterke gelijkenis vertonen met het glas uit Newcastle, met balusterstammen en luchtspiralen, maar met een hoge, gewelfde voet en graveerwerk in Duitse stijl. Het koninklijke monogram werd veel als motief gebruikt. Deksels van bokalen werden bekroond door een handvat in de vorm van een kroon. Kandelaars en karaffen hebben vaak een balustervorm. Na de dood van Christiaan VI stond de fabriek onder bescherming van Frederik V. Na diens dood in 1766 nam de kwaliteit af; in 1777 sloot de fabriek.
Ochsenkopfgläser (Du., naar een bergtop van die naam) Humpen van geëmailleerd glas uit het Fichtelgebergte. De meer originele dan artistieke beschildering bestaat uit naïef weergegeven bospartijen met allerlei soorten wild, en doorsneden door vier rivieren, t.w. Eger, Saale, Main en Naab, die hier hun oorsprong hebben. De glazen stammen uit de 17de eeuw.
Opaalglas Zie Latticinio. Opaline of opaalglas Ondoorzichtige glassoort, vooral in de 19de eeuw veel gebruikt voor het maken van allerlei soorten sier- en gebruiksvoorwerpen als: serviesgoed, flessen, vazen, lampen, coupes enz. In vele kleuren. Meestal afkomstig uit Bohemen of Frankrijk. Ossekopglazen Zie Ochsenkopfgläser. Pasglas Hoog bierglas met omgelegde ringen. Wordt tot de zgn. snakerijen gerekend; het was de aardigheid om in één teug precies de hoeveelheid tussen twee ringen uit het glas te drinken. Gedurende de 16de - 17de eeuw in Duitsland in gebruik. Plaqué Gedoubleerd of gelaagd glas. In de 14de eeuw door de Venetianen uitgevonden. De Bohemers namen dit later over en wisten zelfs drie of vier glasagen op elkaar te krijgen. Zie cameeglas.
Ponti-merk Klein 'litteken' op het glas, veroorzaakt doordat het werkstuk wanneer het voltooid is, van het hechtijzer wordt afgebroken.
Post Zekere hoeveelheid verhit, vloeibaar glas die voor het blazen nodig is.
Potasglas Wanneer voor de fabricage van glas potas (kaliumcarbonaat) als smeltmiddel is gebruikt, spreekt men van potasglas. Het had door onzuiverheden in het mengsel een blauwgroene tot bruingele kleur en deed voornamelijk dienst als flessenglas.
Potsdam, glas In 1674 werd in Potsdam door de keurvorst van Brandenburg, Frederik Wilhelm, een glashut gesticht onder leiding van Johann Kunckel. Er werden goud robijnglas, en groen en blauw geslepen en gegraveerd glas gemaakt. Graveur was o.a. Gottfried Spiller. Potsdam is echter vooral beroemd geworden om zijn grote bokalen met deksel, zware voet en balusterstam en zijn bekers met deksel. Meest toegepaste motieven zijn krijgs- en mythologische taferelen. Potsdam heeft ook melkglas geproduceerd, het zgn. Porzellanglas.
Pretender glass of Jacobite glass (Eng.) Wijnglas uit de eerste helft van de 18de eeuw met als decoratie emblemen betreffende Jacobus II of zijn afstammelingen uit het huis Stuart, pretendenten naar de Engelse troon. Punteerijzer Zie Gedrild glas Radgravure Verwant aan de lijngravure, maar hiervan te onderscheiden doordat men bij de radgravure werkt met een snel draaiend koperen wieltje i.p.v. met een diamantstiftje zoals bij de lijngravure. Zie gedrild glas. Ranftbecher (D. Ranft = homp) Glazen beker met een wijde kelk, die naar het midden toeloopt en eindigt in een brede, zware, dikwijls geribde of gefacetteerde voet. De glazen werden gegraveerd, beschilderd of verguld. Zeer populair in de Biedermeier-tijd. Ratafia-glazen Eng. glazen uit de jaren 1740-1770. Het ratafia-glas heeft een hoge, smalle, fluitvormige, meestal onversierde kelk en doorgaans een even lange, ook onversierde stam. Na 1750 is de stam soms versierd met een luchtspiraal of gekleurde spiraal. De voet is altijd onversierd. De glazen werden gebruikt voor het drinken van ratafia, een fijne likeur bereid uit brandewijn, gegist suikersap en vruchten of bloesems. Reichsadlerhumpen (Du) Humpen uit de 16de en 17de eeuw met een gebrandschilderde voorstelling van de tweekoppige Duitse rijksadelaar met de wapens van de keurvorsten.
Reticella-glas Zie Vetro a reticelli Ringelbecher of Ringenglas (Du.) Trechtervormige beker van Waldglas, uit de 16de en 17de eeuw, op geribde voet. De kelk is versierd met opgelegde glazen ribben met lussen waarin glazen ringen hangen. Robijnglas Stond de glasschilders van de 14de – 17de eeuw al ter beschikking; ook de Venetianen maakten robijnglas, maar dit was dunwandig. Joh. Kunckel slaagde er in zijn glashut te Potsdam in, een dikwandig product te produceren dat zich goed leende voor slijpwerk-versieringen. De dikwandige soort wordt Kunckelglas genoemd.
Roemer Drinkglas in het bijz. voor witte wijn, ontwikkeld uit het 15de eeuwse noppenglas, waarbij de oorspronkelijk smalle bovenrand zich tot een hoge ronde of eivormige cuppa ontwikkelde. Hierdoor ontstond een glas - van meestal groene kleur, maar ook een enkele maal kleurloos - met een op een gesponnen voet rustende, holle stam die met punt- of braamnoppen is bezet, en met een omgelegde ring de cuppa draagt. In Duitsland en Nederland begin 16de – 18de eeuw, maar ook in Luik gemaakt. Soms van zeer grote afmetingen.
Russisch glas Tot de 19de eeuw was het gebruik van glas in Rusland eigenlijk beperkt tot het hof. Er werd dan ook weinig glas gemaakt, totdat in 1760 in Moskou twee glashutten werden gesticht: de eerste door de koopman Thomas Maltzov. Deze werd opgevolgd doorzijn broer Jakob die de glasgraveur Soebanov in dienst nam, die als de grootste Russische glasgraveur wordt beschouwd. De tweede glashut werd gesticht door de familie Bakhmetev en leverde tot 1917 glas van uitstekende kwaliteit in Europese stijl. In 1777 stichtte vorst Potemkin de Manufacture Impériale de Cristal in St.-Petersburg, waar zowel gewoon glas werd gemaakt als glas dat voor het hof bestemd was. De stukken zijn doorgaans gemerkt met S. P. Burg, in cyrillisch schrift. In de tijd van Catharina de Grote was de fabriek staatseigendom en werd de productie van gewoon gebruiksglas gestaakt. Het Russische glas uit de 18de eeuw is vrij moeilijk te onderscheiden van het Europese, afgezien van het graveerwerk wanneer dit portretten en typisch Russische onderwerpen uitbeeldt. De glasfabriek van Maltzov schakelde in de 19de eeuw over op het maken van gebruiksglas.
Glas alfabetisch gedeelte A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
|